De Volkskrant; De Rode onderbroeken lonken; 12 april 2008

In Sugamo zijn geen prestigieuze glaspaleizen of luxe winkels zoals in de rest van Tokio. Hier heerst de sfeer van vroeger. Bejaarden kopen wandelstokken, gebloemde schorten, en: de rode onderbroek.

Iedere doelgroep heeft zijn eigen territorium in de metropool Tokio. Zo ook de senioren die graag verpozen in Sugamo. Deze vriendelijke wijk in het noorden van de stad ligt ver weg van imposante centra als Shinjuku, Roppongi en Maranouchi, die met hun prestigieuze gebouwen en luxe winkels de sfeer ademen van decadentie en overvloed.
Sugamo daarentegen, heeft veel laagbouw en nauwe steegjes en er ligt een bijzondere winkelstraat waar de tijd heeft stilgestaan. Mensen kennen elkaar hier bij naam, de winkels zijn prettig oubollig.
Ze verkopen Japanse lekkernijen, gebruiksvoorwerpen voor senioren, zoals grote gebloemde schorten, gezondheidsschoenen en de inklapbare wandelstok. Ook zijn er tempels voor de spirituele behoeftes.
Maar het is vooral dat ene, specifieke product dat bejaarden uit heel Japan naar Sugamo lokt: de rode onderbroek. Geen tanga, geen slip, maar een echte ouderwetse onderbroek tot ver boven de navel. Je ziet ze overal hangen en in bakken liggen en ze worden bij bosjes verkocht.
‘Ze zijn geneeskrachtig’, zegt Akie Takahashi (43), eigenaresse van een van de befaamde ondergoedwinkels. ‘Rood geeft warmte, stimuleert een energiepunt vlak onder de navel en zorgt zo voor een betere bloedcirculatie. Dat voorkomt weer allerlei aandoeningen.’
Twee vrouwen met een paarse spoeling in hun haar zijn helemaal uit Chiba gekomen om hier hun slag te slaan. Ze zijn ervan overtuigd dat de onderbroeken helpen tegen Alzheimer. Takahashi: ‘Op een drukke dag verkopen we zeker een paar honderd stuks. Er komen de laatste tijd ook steeds meer jongeren in de winkel. Grote maten zijn geen probleem.’
Wijken zoals Sugamo zijn in opkomst, want Japan is het snelst vergrijzende land ter wereld. Van de 127 miljoen inwoners is al 21 procent ouder dan 65 jaar. Ook worden Japanners extreem oud. De levensverwachting voor vrouwen bedraagt 85 en die van mannen 78 jaar.
De lentezon breekt door en de grijze golf rukt op. Een parade van rollators veroorzaakte kleine opstoppingen. De straat begint steeds meer op een markt te lijken; winkeliers staan buiten met tafels vol gedroogde minivisjes en bergen zeewier. Elke voorbijganger mag proeven.
Pal voor de juwelierszaak, die ook gouden tanden opkoopt, staat een stand met gedroogde, giftige slangen. ‘Poeder van de slang bevat meer dan dertig heilzame ingrediënten’, zegt de verkoopster die ook schildpadschilden in de aanbieding heeft. ‘Daarin zit veel collageen; dat helpt tegen rimpels.’
Bij de hoofdtempel wachten rijen bejaarden voor het beeldje Kano, de vrouwelijk boeddha. Met speciale doekjes wordt Kano door iedere bezoeker gewassen. ‘Ze kan kwalen doen verdwijnen’, meent Kato Kiyo (85) die last heeft van haar knie.
Haar vriendin Michiyo Siansuko (80) wil vooral worden verlost van haar stijve nek. Ze zijn helemaal uit Yokosuka gekomen voor de tempel én de rode onderbroeken. Kiyo: ‘We geven ze ook cadeau aan vriendinnen die deze reis niet meer kunnen maken.’
De meeste mannen in Sugamo lopen gelaten achter hun echtgenotes aan of puffen uit op de bankjes in de winkelstraat. Het gesprek van de dag in het plantsoen is de nieuwe campagne van de overheid, die op 1 april van start is gegaan.
In verband met de veiligheid vinden de autoriteiten het wenselijk dat automobilisten ouder dan 65 jaar hun rijbewijs inleveren. Vrijwillig. Naar schatting zijn er 10 miljoen bejaarde automobilisten in Japan. Het aantal verkeersongelukken waarbij 65-plussers zijn betrokken, heeft de magische grens van 100 duizend bereikt; dat is een verdubbeling in tien jaar tijd.
Een aantal bedrijven werkt mee aan de campagne door senioren voordelen te bieden als ze afstand doen van hun rijbewijs. Ze krijgen van de Shinkinbank in Sugamo 0,1 procent extra rente, het warenhuis Mitsukoshi is bereid boodschappen aan huis te bezorgen en een aantal bars en winkels biedt kortingen van 10 procent.
‘Nou, die kortingen kan ik op een andere manier ook wel krijgen’, bromt groenteman Yodobashi. ‘Die actie wordt niks. Veel ouderen hebben geen paspoort, omdat ze nooit naar het buitenland reizen en gebruiken hun rijbewijs als identificatiebewijs. Ze zullen dat echt niet zomaar inleveren. En 65 is veel te jong! Ik ben er zelf nog lang niet aan toe om te stoppen met rijden.’
Hij krijgt veel bijval. ‘Als de overheid mensen gratis openbaar vervoer zou aanbieden, zou de actie misschien werken’, zegt Hisashi Masuda, eigenaar van een bedrijf in biologische voedingssupplementen. ‘Of een elektrische fiets, dan krijgen ze ook nog wat gezonde training. Maar veel mensen van 65 zijn net gepensioneerd en hebben eindelijk tijd om uitstapjes te maken.
‘Die willen hun auto echt niet kwijt. Zelf rijd ik ook nog iedere dag, naar kantoor.’ Er verschijnt een brede glimlach op zijn gezicht. ‘Bovendien wil ik nog steeds verliefd kunnen worden op een mooie vrouw. En dan heb ik toch echt een mooie auto nodig!’